Een computer kan nooit de baas zijn: Europees Parlement wil strengere regels rond algoritmisch management op de werkvloer

Het gebruik van artificiële intelligentie en algoritmische systemen op de werkvloer neemt snel toe, maar wordt slechts gedeeltelijk gereguleerd. Het parlement pleit voor strengere regels over de inzet van de technologie en de bescherming van werknemers op de werkvloer. “De computer kan nooit de baas zijn”, zegt Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit). “Ingrijpende beslissingen over iemands job of loon mogen niet zomaar genomen door algoritmes worden genomen.”  

Digitale systemen worden in steeds meer sectoren ingezet bij de aanwerving, taakverdeling en evaluatie van werknemers. In distributiecentra bepalen algoritmes het werktempo en het inplannen van pauzes. Geautomatiseerde systemen screenen steeds vaker CV en sollicitatieprocedures. In de zorg en logistiek worden roosters steeds vaker gestuurd door software die werknemers nauwelijks kunnen doorgronden. “Artificiële intelligentie is niet langer weg te denken van onze werkvloer. Ze kunnen werk efficiënter organiseren, maar vandaag zien we te vaak systemen die het werktempo opdrijven, prestaties voortdurend monitoren of beslissingen nemen zonder uitleg of motivatie”, zegt Van Brempt. “Het is vandaag geen uitzondering meer dat algoritmes beslissen over welke werknemers hun job verliezen en wie mag blijven.”  

Menselijke controle  

Het parlement wil dat de Europese Commissie werk maakt van strengere regels voor de inzet van algoritmes en artificiële intelligentie op de werkvloer. “We vertrekken van het principe dat digitale technologie menselijke besluitvorming op de werkvloer kan ondersteunen, maar nooit kan vervangen”, zegt Van Brempt. “In praktijk betekent dat een werknemer niet automatisch mag ontslagen worden omdat een algoritme zijn productiviteit lager inschat. Er moet altijd een leidinggevende aan te pas komen om dat oordeel te controleren en te motiveren.”  

Ook wil het parlement dat werknemers beter geïnformeerd worden over het gebruik van AI om hun werk te monitoren. “Zo zien we de afgelopen tijd een snelle toename van zogenaamde bossware, ingrijpende technologie die werknemers monitort wanneer ze op locatie of van thuis uit werken. Het gaat dan over het tracken van hun locatie en meten van hun activiteit. In de meest extreme gevallen gaat het ook over het bekijken of beluisteren van de werknemer via camera’s of microfoons”, zegt Van Brempt. “We willen dat werknemers duidelijk geïnformeerd worden over welke informatie precies wordt verzameld. Ook wanneer je solliciteert moet je op voorhand geïnformeerd worden over of een geautomatiseerd systeem de kandidaten filtert of rangschikt en op basis van welke criteria dat gebeurt.”  

Voor iedereen 

De parlementsleden pleiten ook voor een verbod op de verwerking van bijzonder ingrijpende gegevens, zoals privécommunicatie of informatie over stress, emoties of het mentaal welzijn van werknemers. “We willen ook sterkere garanties dat het welzijn van werknemers ten alle tijde gegarandeerd wordt”, zegt Van Brempt. “We willen voorkomen dat de inzet van algoritmes leiden tot onrealistische prestatiedoelstellingen en permanente digitale beschikbaarheid. Dat dreigt het fysiek en mentaal welzijn van werknemers grondig aan te tasten.”  

Vandaag bestaan er al regels rond algoritmisch management voor platformwerkers. Het parlement wil nu dat er werk wordt gemaakt van een algemeen kader. “Vandaag wordt de fietskoerier wel beschermd en de magazijnier of callcentermedewerker niet”, stelt Van Brempt. “Het is moeilijk uit te leggen dat twee mensen die door dezelfde software worden aangestuurd, niet dezelfde bescherming genieten omdat de ene via een platform werkt en de andere via een klassieke arbeidsovereenkomst.”  

Het is nu aan de Europese Commissie om met deze voorstellen aan de slag te gaan. “Dat kan bijvoorbeeld in de Quality Jobs Act die de Europese Commissie binnenkort zou presenteren”, zegt Van Brempt. “Nieuwe technologie kan ongelofelijk nuttig zijn. We moeten die ontwikkeling ook durven omarmen, maar nooit ten koste van het welzijn en de bescherming van onze werknemers. Een computer kan nooit de baas zijn.”