Europese sociaaldemocraten willen herziening toetredingsproces Servië

De Europese sociaaldemocraten vragen de Europese Commissie om haar politiek ten aanzien van Servië en de ultranationalistische president Aleksandar Vučić grondig te herzien. “De democratische achteruitgang in Servië en de actieve toenadering tussen Vučić en Poetin kunnen niet zonder gevolgen blijven”, zegt Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit). Van Brempt is als vicevoorzitter van de sociaaldemocratische fractie in het Europees Parlement bevoegd voor uitbreiding. 

De oproep komt er na het bezoek van Vučić aan Poetin vorige week. Eerder deze week ontmoetten de sociaaldemocraten reeds enkele vertegenwoordigers van het Servische studentenprotest in Brussel. “Daarmee nemen ze enorme persoonlijke risico’s. Deze jongeren tonen vandaag meer moed dan de Europese Commissie en de Europese lidstaten in het verdedigen van de democratie en rechtsstaat in Servië. Nochtans lopen hun eisen perfect gelijk met de voorwaarden die de Europese Unie oplegt aan alle kandidaat-lidstaten", zegt Van Brempt. “Net om die reden is het onbegrijpelijk dat ‘Brussel’ zwijgt en haar verzoeningspolitiek met de Servische regering onverstoord verderzet.” 

In een brief aan Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, de Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken Kaja Kallas en Commissaris voor Uitbreiding Marta Kos roepen de Europese sociaaldemocraten de Commissie op tot actie. “Rode lijnen hebben maar zin als je er consequent naar handelt”, zegt Van Brempt. “Wanneer de rechtsstaat en de democratie onder vuur worden genomen in een land dat lid wilt worden van de Europese Unie, kan de Commissie zich niet hullen in stilzwijgen. Bovendien heeft de Commissie gezegd dat er gevolgen zouden gekoppeld worden aan een bezoek van Vučić aan Poetin. Dat bezoek heeft vorige week plaatsgevonden.” De sociaaldemocraten verwachten dat de Commissie een duidelijker standpunt inneemt en een duidelijke grens trekt ten aanzien van de Servische regering.  

“De Commissie heeft gezegd dat een bezoek van Vučić aan Poetin niet zonder gevolgen zou blijven. Dat bezoek heeft vorige week plaatsgevonden. Rode lijnen hebben maar zin als je er consequent naar handelt.”

- Kathleen Van Brempt

Foto: De ontmoeting van Vučić en Poetin naar aanleiding van de militaire parade in Moskou op 9 mei 2025

Toetredingsproces herzien 

De sociaaldemocraten willen dat de Commissie de discussie opent over het herzien van het toetredingsproces voor Servië. “In zijn huidige staat is het land absoluut geen geloofwaardige kandidaat-lidstaat en moeten we geen vooruitgang richting EU-lidmaatschap verwachten”, zegt Van Brempt. “Als de democratische achteruitgang aanhoudt, kunnen de toetredingsonderhandelingen niet worden voortgezet volgens een 'business as usual'-aanpak.”  
 
Daarbij kan het principe van omkeerbaarheid worden toegepast. Wanneer een kandidaat-lidstaat niet langer aan bepaalde criteria voldoet of de aangegane verplichtingen niet meer nakomt, zoals bij Servië het geval is, kan men besluiten om een stap terug te zetten in het proces, toegekende voordelen, zoals financiële pre-toetredingssteun, op te schorten of de procedure in zijn geheel – al dan niet tijdelijk – stop te zetten. Ook individuele sancties ten aanzien van personen die deze democratische achteruitgang in de hand werken kunnen worden overwogen.  

Vrije verkiezingen 

Europa moet ook de druk opdrijven op de huidige Servische regering om de vrijheid van verkiezingen niet in het gedrang te brengen. “Na de verkiezingen van 2023 deed de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa verschillende aanbevelingen om vrije en eerlijke verkiezingen in Servië te garanderen”, zegt Van Brempt. “De Commissie en de lidstaten moeten erop aandringen dat die aanbevelingen onverwijld en nog voor de volgende verkiezingen uitgevoerd worden.”  

Servië staat op een belangrijk kruispunt. Terwijl de bevolking en de studentenprotesten zich massaal uitspreken voor vrijheid en democratie en tegen corruptie, mag de Europese Unie niet stilzwijgend aan de zijlijn blijven staan. “De keuze is kristalhelder. Of we handelen of we laten Servië wegglijden in de autocratische handen van een ultranationalist als Vučić.”