Onbegrijpelijk dat Europese zorgplicht voor bedrijven opnieuw wordt uitgesteld
Normaal gezien had de Europese Commissie vandaag haar voorstel voor een Europese zorgplichtwet voorgesteld. “Maar de publicatie van de Europese zorgplicht wordt nu al voor een derde keer uitgesteld. En dat telkens op een erg ontransparante manier,” zegt Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt. “Niemand wil kledij die onder dwang wordt geproduceerd, koopt graag producten waarbij olie in rivieren wordt geloosd of kiest bewust voor chocolade die met kinderarbeid werd gemaakt. Laat ons er voor zorgen dat dat niet meer kan,” zegt Kamerlid Vicky Reynaert, die alvast een voorstel indiende voor een nationale zorgplichtwet. “België kan hier ook zelf het voortouw in nemen. We hebben geen tijd meer te verliezen.”
De afgelopen jaren is de roep om een Europees kader voor maatschappelijk verantwoord ondernemen enkel toegenomen. “De verplaatsing van productie naar landen met lagere standaarden op vlak van arbeid, mensenrechten en milieu en het gebruik van steeds complexere waardeketens zorgen ervoor dat het vandaag voor consumenten quasi onmogelijk is om te weten of de producten die ze kopen eerlijk en proper zijn,” zegt Van Brempt. “Het belang van zo’n zorgplicht wordt extra onderstreept door de verhalen over olielozingen, kinderarbeid, slechte arbeidsomstandigheden, landroof, omkoping en dwangarbeid in de productieketens van producten die op de Europese markt worden verkocht. Bedrijven mogen niet langer de ogen sluiten voor wat er zich in hun productieketen afspeelt en moeten verplicht worden om hun volledige productie- en waardeketen te onderzoeken en wantoestanden aan te pakken.”
Het Europees Parlement nam daarom bijna een jaar geleden het initiatief om de krijtlijnen voor zo’n Europese zorgplicht vast te leggen. “Dat voorstel kon destijds op brede steun rekenen binnen het parlement,” zegt Van Brempt. “En ook in verschillende lidstaten, waaronder ook in ons land, wordt gewerkt aan nationale wetgeving hieromtrent. Net daarom is het des te onbegrijpelijker dat de Commissie dit voorstel nu al voor de derde keer uitstelt. Ondertussen wachten consumenten op eerlijke producten, slachtoffers van wantoestanden op toegang tot de rechter en bedrijven op duidelijkheid over wat er van hen wordt verwacht.”
Ondertussen bestaat er ook al nationale wetgeving rond zorg- en verantwoordingsplicht voor bedrijven. In Frankrijk werd in 2017 een wet aangenomen die grote bedrijven verplicht een zorgplan op te stellen en in Nederland is sinds 2019 wetgeving van kracht die moet voorkomen dat er producten op de markt worden gebracht die gemaakt zijn met behulp van kinderarbeid. In België dienden Vooruit en PS in het federaal parlement een wetsvoorstel in dat nog een stap verder gaat en alle ondernemingen een zorgplicht oplegt waarbij ze verantwoording moeten afleggen over het respecteren van de mensenrechten, arbeidsrechten en milieurechten over hun hele waardeketen. “Het is nu 8 jaar geleden dat in Bangladesh het Rana Plaza gebouw instortte, waarbij 1138 arbeiders in de textielfabrieken het leven lieten. Dat was voor iedereen een wake-upcall dat in een geglobaliseerde economie bedrijven verantwoordelijk moeten kunnen gesteld worden voor ernstige schendingen van mensenrechten, arbeidsrechten en milieurechten. Maar ik zie nog te weinig verandering,” zegt initiatiefnemer en Kamerlid Vicky Reynaert. “Wat mij betreft hoeven we dan ook niet langer te wachten op Europese regelgeving om hierin zelf het voortouw te nemen. Zeker niet nu dit binnen de Europese Commissie op de lange baan wordt geschoven.”
“Niemand wil kledij die onder dwang wordt geproduceerd of kiest bewust voor chocolade die met kinderarbeid werd gemaakt. Laat ons er voor zorgen dat dat niet meer kan. Wij roepen de Commissie op om onverwijld werk te maken van de Europese zorgplicht.”
Uit een recente enquête blijkt trouwens dat 83% van de mensen voorstander is van nationale wetgeving rond zorgplicht. “Bovendien stuurden begin dit jaar 60 Belgische bedrijven een brief naar de regering waarin ze vragende partij zijn voor dergelijke wet,” zegt Reynaert. “We hebben geen tijd meer te verliezen."
Waarom het proces precies vertraging oploopt, blijft erg onduidelijk. “Naar verluidt wordt het voorstel geblokkeerd door de Raad voor Regelgevingstoetsing, een onafhankelijk raadgevend orgaan dat het college van commissarissen adviseert bij het wetgevingsproces,” zegt Van Brempt. “Wij verwachten dat de Commissie tekst en uitleg geeft bij de keuze om zo’n belangrijke wetgeving opnieuw op de lange baan te schuiven. Er moet duidelijkheid komen over de precies rol die de Raad voor Regelgevingstoetsing hierin speelt.”
“Voor ons blijft de Europese zorgplicht, een bindend kader voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, samen met de importban op producten die met dwangarbeid worden geproduceerd, een absolute prioriteit,” zeggen Reynaert en Van Brempt. “Niemand wil kledij die onder dwang wordt geproduceerd of kiest bewust voor chocolade die met kinderarbeid werd gemaakt. Laat ons er voor zorgen dat dat niet meer kan. Wij roepen de Commissie op om onverwijld werk te maken van de Europese zorgplicht.”