Europees Parlement wil waterkwaliteit in steden aanzienlijk verbeteren
Vandaag stemt het Europees Parlement over nieuwe regels om de vervuiling van het stedelijk afvalwater tegen te gaan. Het wetsvoorstel wil de verantwoordelijkheid voor de lozing van afvalwater verschuiven van de waterbeheerders naar de bedrijven die het afvalwater vervuilen. Ook voor PFAS-vervuiling moeten bedrijven volgens het parlement hun verantwoordelijkheid nemen. De herziening van de richtlijn neemt voor het eerst ook heldere regels op voor medicijnresten uit de farmaceutische industrie, cosmetica en microplastics om de waterkwaliteit in onze steden te verschonen. “Een beter beheer van de waterkwaliteit in onze steden zorgt voor een betere gezondheid van onze inwoners,” zegt Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit). “Want wat in ons afvalwater belandt, komt uiteindelijk ook in ons drinkwater terecht.”
Om de doelstellingen van de Europese Green Deal te behalen moet ook de kwaliteit van het afvalwater in steden drastisch verbeteren. Daarom stelde de Europese Commissie in 2022 een herziening van de richtlijn stedelijk afvalwater voor. Er komen nieuwe scherpere normen voor microverontreinigingen en nieuwe monitoringvoorschriften voor microplastics. Met dit rapport stemt het Europees Parlement voor ambitieuze doelstellingen die als basis voor de onderhandelingen met de Raad dienen.
Het verschonen van stedelijk afvalwater kost niet alleen veel geld voor de waterbeheerders. Vervuiling van het afvalwater heeft ook een torenhoog ecologisch prijskaartje. Het de-vervuiler-betaalt-principe in dit voorstel zorgt ervoor dat 80% van de kosten voor de behandeling van het afvalwater op de schouders van de industrie terechtkomt in plaats van op de waterbeheerder. “Dertig jaar hebben deze nieuwe regels op zich laten wachten,” zegt Van Brempt. “We laten bedrijven al betalen voor hun uitstoot, maar vandaag kunnen diezelfde bedrijven zonder gevolgen ons afvalwater blijven vervuilen.” Deze herziening verplicht ook dat de waterbeheersector tegen 2030 volledig energieneutraal opereert.
Het recht op proper water
Bovendien gaat de herziening van de richtlijn stedelijk afvalwater hand in hand met een beter drinkwaterbeheer. Met dit voorstel wil Europa de toegang tot sanitaire voorzieningen in publieke ruimten aanzienlijk verbeteren, zoals openbare toiletten en watertapkranen. Toegang tot proper water is een recht, maar vandaag hebben meer dan 10 miljoen Europeanen nog steeds geen toegang tot sanitaire basisvoorzieningen. Daarom zullen steden moeten investeren in toegankelijke waterinfrastructuren, ook voor dak- en thuislozen. Deze nieuwe regels zijn van toepassing op alle steden in Europa met meer dan 1000 inwoners.
Medicijnresten en cosmetica: de vervuiler betaalt
De producentenverantwoordelijkheid is nieuw voor de richtlijn stedelijk afvalwater. “Door de verantwoordelijkheid bij de industrie te leggen stimuleert dit voorstel de bedrijven om risicovolle stoffen niet zomaar in ons water te lozen,” zegt Van Brempt. Cijfers van de Europese Commissie tonen aan dat 66% van de microvervuiling in ons afvalwater geloosd wordt door farmaceutische bedrijven. “Met dit voorstel gaan de farmaceutische en chemische industrie mee betalen aan de kosten die waterbeheerders in de steden moeten maken om het afvalwater te verschonen,” zegt Van Brempt. Ook de cosmetische industrie werkt met zeer vervuilende stoffen die tijdens de productie in het afvalwater belanden. Daarnaast worden de normen voor 16 verontreinigende stoffen die al onder de huidige regels vallen, waaronder zware metalen, verder aangescherpt.
Don’t mention PFAS
Opvallend aan het oorspronkelijke voorstel van de Europese Commissie is dat PFAS en andere “forever chemicals” aan de uitbreiding van de producentenverantwoordelijkheid ontsnappen. Voor het Europees Parlement kan dit niet door de beugel en neemt daarom PFAS in het voorstel voor de onderhandelingen mee. “Met de kennis over PFAS van vandaag kunnen bedrijven zoals 3M niet langer zonder gevolgen schadelijke chemische stoffen zoals PFAS lozen in onze waterlopen. Want wat in het afvalwater belandt, komt uiteindelijk ook in ons drinkwater terecht,” zegt Van Brempt. PFAS worden niet afgebroken in het milieu en stapelen zich op in ons lichaam, met nefaste gevolgen voor onze volksgezondheid. Ook de lozing van methaan moet dankzij dit voorstel drastisch verminderen tegen 2030. “De vervuiler moet de ecologische kost van PFAS in ons afvalwater betalen, net als die van methaan en microplastics,” vindt Van Brempt.
Lessen uit de pandemie: betere monitoring van onze waterkwaliteit
Tot slot verplichten we met deze nieuwe richtlijn ook om gezondheidsparameters in het afvalwater te monitoren. Tijdens de COVID-19 pandemie konden wetenschappers aan de hand van het riool- en afvalwater het coronavirus opsporen en zo het stijgende aantal besmettingen in kaart brengen. “Door die verplichte monitoring van ons afvalwater kunnen we ons beter wapenen tegen de pandemieën van de toekomst, want meten is weten,” zegt Van Brempt.
Voor het Europees Parlement moeten niet alleen virussen, maar ook microplastics onder die verplichte monitoring vallen. Wasmachines zouden tegen 2027 microvezelfilters moeten hebben die microplastics filteren, zodat ze niet in ons afvalwater terechtkomen. Bij het wassen van kleding komen microplastics vrij die zeer vervuilend zijn voor het milieu. “Hoe slechter de kwaliteit van de kleding, hoe meer microplastics vrijkomen en in ons afvalwater belanden,” zegt Van Brempt. Het is nu aan de onderhandelaars van het Parlement om deze ambitieuze doelstellingen te verdedigen in de onderhandelingen met de Raad.