Europees Parlement en Raad vinden akkoord over de natuurherstelwet

De onderhandelaars van de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad hebben een akkoord gevonden over de Europese natuurherstelwet. “Bijzonder goed nieuws,” reageert Kathleen Van Brempt (Vooruit). “Dit is een belangrijke eerste stap om de biodiversiteitscrisis in Europa aan te pakken en ons te wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Goed voor mens, milieu, landbouw en economie.”

De Europese natuurherstelwet is misschien wel één van de gevoeligste klimaatdossiers op het Europese niveau. Het voorstel, dat een sluitstuk van het Fit For 55-pakket vormt, kwam eerder in het Europees Parlement zwaar onder vuur te liggen. “Vooral uit electorale redenen,” zegt Van Brempt. “Door de stikstofproblematiek in Nederland en België en de grote overwinning van de Boerburgerbeweging bij de Nederlandse Eerste Kamerverkiezingen besloten de Europese christendemocraten uit electorale overwegingen om te proberen de natuurherstelwet van tafel te vegen.”

Maar het ziet ernaar uit dat die natuurherstelwet er nu toch komt. Nadat het voorstel, weliswaar afgezwakt, toch werd goedgekeurd door het Europees Parlement, startten de onderhandelingen tussen het Parlement, de Raad en de Commissie over het finale voorstel. Deze nacht werd daarover een akkoord bereikt door de onderhandelaars. “Dat zegt dat er in minstens 20% van de land- en zeegebieden van de Europese Unie natuurherstelmaatregelen moeten worden genomen,” zegt Van Brempt. “Voor 30% van de natuur in slechte staat moet tegen 2030 aan natuurherstel worden gewerkt. Tegen 2040 gaat het om 60%. Tegen 2050 wordt dat 90%.” Tot 2030 zullen lidstaten vooral moeten focussen op de beschermde natuur in Natura 2000-gebieden.

Van Brempt zegt dat het cruciaal is dat die natuurherstelwet er komt. “We moeten de biodiversiteitcrisis in Europa stoppen,” zegt Van Brempt. “Uit onderzoek blijkt dat 81 procent van de beschermde leefomgeving in Europa in slechte staat is. In Vlaanderen gaat het zelfs om 93% van de habitats. Bovendien gaat ook de de vitaliteit van onze Vlaamse bossen achteruit, terwijl er elke dag 0,7 hectare aan waardevol bos verdwijnt.”

3 miljard nieuwe bomen

Net daarom bevat het akkoord ook een inspanning om de ontbossing in Europa een halt toe te roepen. Tegen 2030 moeten er in de Europese Unie 3 miljard nieuwe bomen worden aangepland. Op hetzelfde moment moet ook 25.000 km aan Europese rivieren en waterlopen weer vrij kunnen stromen.

Het akkoord wil ook werken aan het herstel van veengebieden, die enorm belangrijk zijn voor de opslag van CO2. Tegen 2030 wil Europa daarom 30 procent van de drooggelegde veengebieden herstellen, minstens een kwart daarvan moet opnieuw vernat worden. Tegen 2050 moet de helft van die drooggelegde veengebieden worden hersteld. Vernatting van veengebieden in private eigendom of in landbouwgrond zal wel op vrijwillige basis gebeuren.

Groenere steden & middelen voor landbouwers die werken aan natuurherstel

In steden mag er tegen 2030 geen verlies van groene ruimte meer zijn ten opzichte van het jaar 2021. Hetzelfde geldt voor de boombedekking in steden. Na 2030 moet er gewerkt worden aan meer groene ruimte en bomen in steden. De lidstaten zullen elke 6 jaar die vooruitgang in kaart moeten brengen. Die vooruitgang zal wel worden gemeten op het volledige grondgebied van een lidstaat en dus niet per stad.

Ook moet in landbouwgebieden gewerkt worden aan een toename van het aantal graslandvlinders. De opslagcapaciteit van koolstof in akkerlanden en minerale gronden moet vanaf 2030 opnieuw stijgen. Landbouwers die een bijdrage leveren aan natuurherstel, zullen daarvoor kunnen rekenen op bijkomende steun.

Inspanningsverbintenis

Om die doelstellingen in praktijk om te zetten, wordt aan de lidstaten en regio’s gevraagd om eigen natuurherstelplannen op te stellen, waarbij ze aangeven hoe en waar ze aan natuurherstel willen werken. De Europese Commissie wou daar ook een resultaatsverbintenis aan koppelen, maar dat voorstel werd afgezwakt naar een inspanningsverbintenis. Lidstaten krijgen nog bijkomende flexibiliteit. Bij het opstellen van hun nationale plannen mogen ze rekeningen houden met hun uiteenlopende sociale, economische en culturele behoeften, regionale en lokale kenmerken en bevolkingsdichtheid.

Ook komt er een noodremprocedure. De voorstellen die betrekking hebben op landbouwgebied kunnen voor maximaal een jaar worden opgeschort in het geval van onvoorziene en uitzonderlijke gebeurtenissen waarop de EU geen vat heeft en die ernstige gevolgen hebben voor de voedselzekerheid in de hele EU. Voedselzekerheid was één van de belangrijkste bezorgdheden van tegenstanders van de wet. “Maar volgens onafhankelijke experten zou de natuurherstelwet de voedselzekerheid in Europa net versterken,” zegt Van Brempt. “De noodremprocedure is een belangrijk onderdeel van het compromis, maar zal naar alle waarschijnlijkheid niet moeten worden toegepast.” Ook zal de Europese Commissie een analyse moeten maken van de bestaande financiële middelen die kunnen bijdragen aan natuurherstel en waar nodig de gaten in de financiering ervan moeten wegwerken.

Afgezwakt, maar cruciale eerste stap

Bij het uiteindelijke akkoord ligt de lat een flink stuk lager dan in het eerste voorstel van de Europese Commissie. “Toch is het akkoord dat gisterenavond werd afgesloten goed nieuws,” zegt Van Brempt. “Dit is een cruciale eerste stap om de biodiversiteitscrisis in Europa aan te pakken. Natuurherstel is de beste en meest efficiënte manier om ons te wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering en biedt bovendien heel wat voordelen. Voor onze samenleving, voor onze natuur, voor onze landbouw en onze economie.”

Voor Van Brempt had de Natuurherstelwet ambitieuzer gemogen. “Maar dit akkoord is een compromis dat enerzijds rekening houdt met de verschillende bezorgdheden en anderzijds ook tegemoetkomt aan de specifieke situatie in verschillende lidstaten,” zegt Van Brempt. “Laat ons hierop verderbouwen en de polarisatie in dit dossier achterwege laten. De focus ligt nu op het in praktijk brengen van deze doelstellingen. Later kunnen Parlement en Commissie nog evalueren of er bijkomende maatregelen nodig zijn.”

Voor de natuurherstelwet van kracht wordt, moeten Raad en Parlement nog een laatste keer stemmen over het bereikte akkoord. “Ik hoop dat we dat snel kunnen doen. Vandaag hebben we alvast weer een stap in de goede richting gezet.”