Europa moet eigen huiswerk maken om uitbreiding voor te bereiden
Vandaag presenteert de Europese Commissie haar jaarlijkse Uitbreidingspakket met rapporten over de verschillende kandidaat-lidstaten van de Europese Unie. Die rapporten beoordelen de voortgang van elke kandidaat (en potentiële kandidaat) op weg naar EU-lidmaatschap. Maar een uitbreiding is onmogelijk zonder interne hervormingen. Het voorstel daarvoor – dat vandaag door de Commissie zou worden voorgesteld – wordt nu voor de tweede keer uitgesteld. “We kunnen niet eisen dat andere landen hervormen als Europa haar eigen huiswerk niet maakt”, zegt Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit).
Het is geleden van 2013 dat de Europese Unie haar grenzen uitbreidde. Kroatië was het laatste land om de Europese familie te vervoegen. Na de grote uitbreidingen begin deze eeuw was er lange tijd weinig animo om nieuwe landen toe te laten. “Men heeft de impact van die uitbreiding destijds onderschat. Het was logisch en op vlak van veiligheid en geopolitiek zelfs nodig om naar het Oosten uit te breiden. Maar de Europese Unie had zich onvoldoende voorbereid op dat proces. Dat is een fout die we niet opnieuw mogen maken”, zegt Van Brempt.
Niet op een drafje
Sinds de start van de oorlog in Oekraïne is er opnieuw meer aandacht voor uitbreiding. “Dat is belangrijk”, zegt Van Brempt. “Rusland verhoogt de druk op landen aan onze grens en probeert haar invloedsfeer sterk uit te breiden. Niet enkel in Oekraïne, maar ook in Moldavië, Servië en Georgië drijft Poetin de druk op. Dat is meer dan een aanval op de autonomie en het bestaansrecht van die landen. Hij bedreigt daarmee ook de veiligheid in heel Europa. Dat mogen we niet toelaten.”
Uitbreiding is een manier om die landen en haar bevolking veiligheid en stabiliteit te bieden. “Maar die uitbreiding moet op een correcte en grondige manier gebeuren”, zegt Van Brempt. “Dat is geen kwestie van wat vinkjes te zetten en de deuren open te gooien. Het vraagt grondige hervormingen. Niet enkel in de kandidaat-lidstaten, maar ook in de Europese Unie zelf.”
Goede of slechte punten
De landenrapporten van de Europese Commissie zijn een belangrijk instrument om de voortgang in de kandidaat-lidstaten te monitoren. Landen die vooruitgang boeken krijgen een positief rapport, zoals Moldavië, Montenegro en Albanië. “Ook Oekraïne zal een positieve beoordeling krijgen”, zegt Van Brempt. “Er is nog heel veel werk aan de winkel, maar ondanks de bijzonder moeilijke omstandigheden worden er belangrijke stappen gezet én hervormingen doorgevoerd om het land klaar te maken voor EU-lidmaatschap. Het toont het belang van het toetreding voor die landen en hun bevolking.”
Voor andere landen, zoals Servië, oogt het rapport een pak minder positief. Van Brempt verwelkomt de kritischere houding van de Europese Commissie ten aanzien van de regering van Aleksandar Vucic. “Eindelijk”, zegt Van Brempt. “We vragen al maanden om de houding en de politiek ten aanzien van het Servische regime te wijzigen. Een regering die op een dermate flagrante manier de rechten van haar eigen bevolking inperkt, de democratie onderuithaalt en de rechtsstaat verzwakt, kan geen lid worden van de Europese Unie. We moeten daar heel strikt en streng over waken. Wie lid wil worden van de Europese Unie, moet zich houden aan de regels van de club.”
Europese hervormingen
Maar ook in Europa is er nog heel wat werk aan de winkel. “Vandaag is de Europese Unie niet klaar voor een uitbreiding”, zegt Van Brempt. “De uitbreiding van de Unie moet Europa versterken. Dat kan niet als we Europa zelf niet grondig hervormen.” Van Brempt wijst bijvoorbeeld naar de regels rond unanimiteit op vlak van fiscaliteit of buitenlands beleid. “Die unanimiteit werkt verlammend. Vandaag is Europa onvoldoende in staat om te reageren op geopolitieke ontwikkelingen en crisissen. Het is hemeltergend om te zien hoe traag Europa reageert, bijvoorbeeld op de humanitaire crisissen in Palestina en Soedan. Die hervorming is sowieso nodig, ongeacht of er landen bijkomen of niet. Maar ze is wel cruciaal om uitbreiding mogelijk te maken.”
Hetzelfde geldt voor de verdeling van Europese fondsen. “Vandaag uitbreiden zou de solidariteit en de werking van de Europese Unie ernstig verstoren. Dat kan niet de bedoeling zijn. De huidige discussies over de meerjarenbegroting zijn het ideale moment om ook te kijken naar hoe Europese middelen worden verdeeld over de lidstaten”, zegt Van Brempt. Ook moeten Commissie en Parlement extra hefbomen krijgen om toe te zien op het respecteren van de fundamentele rechten in de Europese lidstaten. “Vandaag heeft Europa te weinig instrumenten om in te grijpen wanneer autocratische regeringen de persvrijheid, de democratische rechten van haar bevolking of de onafhankelijkheid van justitie aantasten. Zoals vandaag het geval is in Hongarije en Slowakije. Het moet duidelijk zijn dat dat niet kan als je land deel uitmaakt van de Europese Unie. Waar nodig, moet Europa sneller en strenger kunnen optreden.”
Huiswerk
Normaal gezien zou de Europese Commissie vandaag ook een voorstel voor die interne hervormingen op tafel leggen. Maar dat voorstel wordt voor de tweede keer uitgesteld. “Geen goede zaak”, zegt Van Brempt. “Het is een heel moeilijke discussie, maar net daarom moeten we ze grondig voeren. Dat kan niet als de Commissie haar voorstel elke keer uitstelt.”
Het getreuzel is volgens haar een slechte zaak voor Europa. “Het creëert onzekerheid in de kandidaat-lidstaten. We mogen hen niet aan het lijntje houden omdat we ons eigen huiswerk niet gemaakt krijgen? Dat is koren op de molen van Poetin,” klinkt het. “Bovendien is het ook een slechte zaak voor onze eigen bevolking. We staan voor heel wat uitdagingen, zowel dicht bij huis, als op geopolitiek niveau. We hebben een modern, krachtdadig en verenigd Europa nodig om daar antwoorden op te bieden.”