Niet elke deal is een goede deal
De kogel is door de kerk. Na maanden onderhandelen hebben de Europese Unie en de Verenigde Staten een akkoord bereikt over de tarieven van Amerikaans president Donald Trump. Europa gaat akkoord met een algemeen tarief van 15% op zowat alle Europese producten. Daarnaast moet Europa ook 600 miljard euro investeren in de Amerikaanse industrie en meer dan 750 miljard in bijkomende aankopen van Amerikaanse fossiele brandstoffen en defensieproducten. “Dat we allemaal een verdere escalatie van deze handelsoorlog willen vermijden, betekent niet dat wat nu voor ons ligt een goede deal is”, zegt Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Amerikaans President Donald Trump bij het afsluiten van de deal (bron: European Commission)
Trump sprak van “the biggest deal ever made”. Europees Commissievoorzitter von der Leyen zei op haar beurt dat deze deal “zekerheid biedt in onzekere tijden”. Aan superlatieven geen gebrek bij de voorstelling van de tarievendeal tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten. Al blijft het zeer de vraag of dat klopt. “De enige zekerheid die deze deal biedt, is dat Europa zal betalen”, zegt Van Brempt. “Niemand wilt een handelsoorlog. We hebben altijd de inspanningen, de kalmte en de vastberadenheid van de Europese Commissie om te blijven onderhandelen gesteund. Zelfs toen Trump begon te dreigen met absurde tarieven van 50% en zelfs 200% voor farmaceutische producten en medicijnen. Maar dat betekent niet dat elke deal daarom zomaar aanvaardbaar is.”
Gevaarlijk precedent
Volgens Van Brempt zijn er goede redenen om zeer kritisch te zijn over de huidige deal. “Het basisprobleem blijft dat Trump’s tarieven illegaal zijn en ingaan tegen zowat elke handelsregel die er is”, zegt Van Brempt. “Nu zomaar aanvaarden dat Europese producten een invoertarief van 15% - met een uitschieter van 50% voor staal en aluminium - krijgen opgelegd, betekent dat we eigenlijk akkoord gaan met die illegale dwangtarieven. Dat schept een gevaarlijk precedent waarmee we ook de internationale handelsregels op losse schroeven zetten. ”Wie toelaat dat Trump de internationale handelsregels zomaar naar zijn hand zet en de multilaterale samenwerking ondergraaft, moet zich bewust zijn van de mogelijke gevolgen."
De vraag is wat een deal met Trump waard is. De afgelopen periode is duidelijk geworden dat de Amerikaanse president niet van ophouden weet. Landen die toegevingen deden, werden later telkens weer geconfronteerd met nieuwe eisen. “De tarievenpolitiek van Trump is bijzonder brutaal. Eigenlijk zegt hij: ‘Kijk, vrienden. We hebben een probleem gecreëerd waar er géén was. En nu gaan jullie betalen om het op te lossen.’ Wie voor Trump buigt, moedigt hem aan om van je te eisen dat je nog dieper buigt.” Andere machtige landen, zoals China, beginnen die tactiek nu te kopiëren. Ook daar schuilt volgens Van Brempt een groot gevaar.
Afhankelijkheid
In plaats van een duidelijke rode lijn te trekken, gezamenlijk tegenmaatregelen te nemen én juridische actie te ondernemen tegen de Amerikaanse tarieven, kiest Europa dus voor concessies in de hoop dat de storm wel gaat liggen. “Aan het einde van de rit is de conclusie dat Europa moet betalen”, zegt Van Brempt. “Extra invoertarieven op chips, auto’s en medicijnen, terwijl de bestaande tarieven op staal en aluminium – twee sectoren die al onder hevige druk staan - gewoon op 50% blijven. Wie wordt daar beter van? Hoe maakt dit Europa sterker? En wat krijgen we eigenlijk in ruil?”
“Europa wil op eigen benen staan, maar deze deal maakt ons net afhankelijker van de Verenigde Staten. Wie wordt daar beter van?”
In realiteit dreigt deze deal ons op langere termijn zuur op te breken. De afgelopen jaren is pijnlijk duidelijk geworden dat de Europese afhankelijkheid van andere grootmachten, zoals de Verenigde Staten (veiligheid en defensie), Rusland (gas en olie) en China (grondstoffen) de Europese economie en onze strategische autonomie parten speelt. “Maar deze deal maakt Europa niet zelfstandiger, maar net afhankelijker”, zegt Van Brempt. “Deze deal verplicht onze meer te kijken naar hun markt, hun energie, hun wapens. De miljarden die wij nu moeten pompen in LNG en wapens, zullen de Amerikanen investeren in duurzame technologie en veiligheid. We zetten onze eigen wetgeving, onze onderhandelingskracht en onze langetermijnpositie op het spel. Enkel en alleen omdat Trump de wereldorde als een veiling bekijkt waarmee hij de Amerikaanse begroting kan opkrikken.”
Jobs en koopkracht
De Europese industrie dreigt nu het kind van de rekening te worden. “Dat een zwaarder tarief van 30% vermeden wordt, zal ongetwijfeld een opluchting zijn. Maar in deze blijft het kiezen tussen de pest of de cholera", zegt Van Brempt. “Deze deal dreigt de competitiviteit van de Europese industrie verder te ondermijnen. Uiteindelijk zal dat jobs en koopkracht kosten. Dat kunnen we toch niet zomaar aanvaarden?” Volgens Van Brempt doet de Europese Commissie veel te weinig om de positie van Europese werknemers en bedrijven te beschermen. “Er staan duizenden jobs op de helling”, zegt Van Brempt. “Maar de Commissie talmt met maatregelen op onze bedrijven en onze werknemers, hun jobs, hun koopkracht beter te beschermen. Die maatregelen, zoals bijvoorbeeld omschreven in het Staalactieplan, moeten er nu snel komen.”
Volgende stap
Het blijft uitkijken naar de verdere details van het akkoord. “Die moeten we nu grondig bestuderen”, zegt Van Brempt. “Eén van de belangrijke vragen is of de deal Europa toelaat om ‘compenserende maatregelen’ te nemen. Dat betekent: tegenmaatregelen die de Amerikaanse tarieven uitbalanceren. Een andere vraag is wat er schuil gaat achter de 600 miljard euro voor de Amerikaanse industrie en de meer dan 750 miljard aankopen van Amerikaanse LNG en wapens. Onze volgende stap telt.”
Maar Van Brempt maakt zich ernstige zorgen. “Dit is géén evenwichtige deal. En het is slecht nieuws voor de op regels gebaseerde handel. Zowel op korte, als op lange termijn. De Europese Unie had kunnen reageren vanuit haar eigen sterkte en - samen met handelspartners wereldwijd - een front kunnen vormen tegen Trump’s tarievenoorlog. Uit angst en onzekerheid heeft het nu het tegenovergestelde gedaan. Voor ons is het glashelder dat elke deal die Europa schaadt en onze toekomst hypothekeert, terug naar de tekentafel moet.”