Vooruit stemt tegen uitholling zorgplicht: “De rechten van arbeiders zijn geen linkse hobby”
Vinden we het normaal dat multinationals wegkijken en geen verantwoordelijkheid nemen voor kinderarbeid en uitbuiting in hun toeleveringsketens? Dat is de vraag die vandaag voorlag bij de stemming in het Europees Parlement over de zogenaamde zorgplichtwetgeving (CSDDD). Onder druk van de Europese christendemocraten dreigt de wetgeving verder te worden uitgehold. “Dit is deregulering op de kap van de allerzwaksten en minst beschermde arbeiders in onze samenleving”, reageert Vooruit-parlementslid Kathleen Van Brempt. “Shein en Shell juichen bij deze beslissing. Al de rest verliest.” Vooruit stemde tegen de uitholling van de wetgeving. Uiteindelijk werd de tekst verworpen.
Wie herinnert zich niet de beelden van de ingestorte kledingfabriek van Rana Plaza in Bangladesh, waar meer dan duizend mensen omkwamen? Of de vervuilde Nigerdelta, waar olielekken van grote multinationals hele dorpen verwoestten en onleefbaar maakten? Of de verhalen over moderne slavernij en uitbuiting bij onderaannemers op de werf van chemiereus Borealis in Antwerpen of in de luxegym Saints & Stars in Amsterdam. De impact van Europese bedrijven, multinationals en hun onderaannemers op mens en milieu is bij momenten enorm.
“En hoewel heel wat bedrijven de afgelopen jaren inspanningen hebben geleverd om die impact te verbeteren, de milieuschade te beperken en arbeiders beter te beschermen, zijn er nog altijd bedrijven die hardnekkig wegkijken van wat zich in hun productieketen afspeelt”, zegt Van Brempt. “Het systeem was te vrijblijvend. Bedrijven werden te weinig verplicht om die wantoestanden in hun productieketens aan te pakken. Daarom maakten we werk van de zorgplichtwet.”
De richtlijn verplicht grote bedrijven om misstanden in hun waardeketens op te sporen en aan te pakken. Doen ze dit niet, dan kunnen ze beboet worden of voor de rechter worden gedaagd. Volgens onderzoekers, vakbonden, middenveldsorganisaties en experten was de wet een enorme stap voorwaarts.
“Vinden we het anno 2025 nog normaal dat werknemers zonder boe of ba worden uitgebuit en dat de bedrijven die daar mee voor verantwoordelijk zijn rustig doen alsof hun neus bloedt? ”
Deregulering
Maar nu dreigt de wet grondig te worden afgezwakt door de Europese christendemocraten. “Met de steun en de groeten van extreemrechts”, zegt Van Brempt. Enkel bedrijven met meer dan 5.000 werknemers en meer dan 1,5 miljard euro omzet moeten aan de nieuwe regels voldoen, veel meer dan de oorspronkelijke 1.000 werknemers en 450 miljoen euro omzet. Bovendien moet er niet langer op regelmatige basis navraag worden gedaan over de mogelijke impact bij onderaannemers of toeleveranciers, enkel indien er een ‘aannemelijke kans is op negatieve impact’. Bedrijven zouden ook niet langer op Europees niveau aansprakelijk kunnen worden gesteld voor de schade die ze aanrichten. “Dat is géén simplificatie, dat is pure deregulering,” zegt ze. “Op de kap van de minst beschermde arbeiders en de allerzwaksten in onze samenleving. Blijkbaar vinden christendemocraten het vandaag normaal dat arbeiders zonder boe of bah worden uitgebuit en de bedrijven die daar mee voor verantwoordelijk zijn rustig doen alsof hun neus bloedt. Dat is schandalig.”
Opvallend is dat ook heel wat bedrijven zich uitspraken tegen het afzwakken van de wetgeving. “Zelfs multinationals, zoals Nestlé, Unilever en Ferrero, waarschuwden de Europese Commissie dat het een dom idee zou zijn om de zorgplicht uit te hollen”, zegt Tobback. “Bedrijven die hun verantwoordelijkheid nemen – en zo zijn er heel wat – worden achteruitgeschoven en bedrijven die niets doen worden beloond. Dat maakt onze markt niet eerlijker, doet onze competitiviteit net pijn en het zorgt ervoor dat bedrijven twee keer nadenken voor ze in Europa willen investeren.”
“In de bouw, voedingsindustrie en transportsector worden arbeiders nog steeds als moderne slaven uitgebuit.”
Het gaat wel over mensen
De Vooruit-parlementsleden stemmen tegen de verdere uitholling van de wetgeving. “Dit gaat niet alleen over arbeiders aan de andere kant van de wereld, hé”, zegt Van Brempt. In de bouw, de voedingsindustrie en de transportsector worden vandaag – ook hier bij ons – mensen als moderne slaven uitgebuit. Er zijn nog altijd 138 miljoen kindarbeiders in de wereld. “Achter die cijfers zitten échte mensen met schrijnende en schokkende verhalen.”
“In Italië, waar een seizoensarbeider bij een arbeidsongeval zijn arm verloor én vervolgens langs de kant van de weg voor dood werd achtergelaten en stierf. In Zweden, waar vijf omgekomen arbeiders dagenlang niet konden worden geïdentificeerd, omdat niemand eigenlijk wist waarom ze op de werf rondliepen en wie hen had aangenomen. Bij Amazon, waar chauffeurs niet naar het toilet gaan omdat ze anders hun targets niet kunnen halen. Het is stuitend dat de rechten van arbeiders en mensenrechten anno 2025 door sommigen worden afgedaan als linkse hobby.”