Europa moet werk maken van sancties tegen Servische regime van Aleksandar Vučić

Het Europees Parlement debatteert deze week over de aanhoudende protesten tegen corruptie en de aanvallen van president Aleksander Vučić op de democratie en de rechtsstaat in Servië. Een jaar na de tragedie in Novi Sad is een lokaal protest uitgegroeid tot een nationale beweging voor democratie, vrijheid en gerechtigheid. De Europese sociaaldemocraten herhalen hun oproep aan de Europese Commissie en de Europese Raad om een duidelijker standpunt in te nemen tegen president Vučić. “Zachte heelmeesters maken stinkende wonden”, zegt Kathleen Van Brempt, Europees Parlementslid voor Vooruit en Vicevoorzitter voor Internationale Handel, Geopolitiek en Uitbreiding van de Europese fractie. “Het wordt hoog tijd dat Europa haar steun uitspreekt voor de Servische studentenbeweging en de Servische bevolking die vandaag op straat komt voor democratie, transparantie en gerechtigheid.”  

Volgende week, op 1 november, is het één jaar geleden dat het dak van het pas gerenoveerde treinstation van Novi Sad instortte. Zestien mensen kwamen om het leven. Het tragische ongeluk legde een breed probleem van corruptie en vriendendiensten bij de overheid bloot. Dat bewijst ook het rapport van een onafhankelijke onderzoekscommissie. De commissie – die deze week op uitnodiging van Van Brempt haar bevindingen komt toelichten in het Europees Parlement - wijst op systematische schendingen van bouw- en aanbestedingsregels, politieke inmenging, gebrekkig toezicht en manipulatie van publieke informatie. Ook het gerechtelijk onderzoek na het voorval bleek niet onafhankelijk of effectief, met selectieve vervolging en politieke druk op magistraten en media.  

Zware repressie  

Op enkele maanden tijd groeide een lokale roep om transparantie uit tot een nationaal protest gedragen door de Servische studentenbewegingen. “Met meer dan tienduizend protestacties de grootste in de moderne geschiedenis van Servië”, zegt Van Brempt. “Novi Sad was de druppel, maar eender welke andere aanleiding had hetzelfde effect gehad. Serviërs zien en voelen hoe hun rechten steeds meer onder druk komen te staan door Vučić en zijn autocratische regering.” 

Sinds de zomer beantwoordt de regering de protesten steeds vaker met geweld en repressie. “Ondertussen is er al sprake van meer dan duizend arrestaties, honderden gewelddadige incidenten en geloofwaardige meldingen van foltering en excessief politiegeweld tegen studenten”, zegt Van Brempt. “De situatie loopt steeds meer uit de hand. Het is des te onbegrijpelijker dat de Europese Commissie en de Raad het geweld tegen de Servische bevolking niet sterker veroordelen.”  

Stop met verzoenende houding  

Volgens Van Brempt moeten Raad en Commissie het geweer van schouder veranderen en hun beleid ten aanzien van de kandidaat-lidstaat veranderen. “Men heeft te lang geprobeerd om stabiliteit te kopen door de autoritaire macht van Vučić te gedogen”, zegt Van Brempt. “De toekomst van Servië ligt in Europa, maar dan moet het wél een democratisch Servië zijn. Europa kan niet doen alsof er niets aan de hand is én de onderhandelingen over mogelijke toetreding van Servië verderzetten, terwijl de Servische regering in praktijk op een gewelddadige en autocratische manier de rechten van haar burgers inperkt. De Europese Commissie moet stoppen met haar verzoenende houding ten aanzien van Vučić.” 

 Volgens Van Brempt misbruikt het Kremlin die houding om anti-Europese gevoelens in Servië te voeden. “Elke keer dat von der Leyen op de foto gaat met Vučić worden die beelden misbruikt door Rusland om anti-Europese gevoelens aan te wakkeren. De Commissie moet weten in welk spel ze meespeelt”, zegt Van Brempt. “We moeten duidelijk zijn over aan welke kant we staan: die van de democratie, van de mensenrechten en die van het Servische volk. Vandaag de loftrompet luiden voor Servische ‘hervormingen’ terwijl de rechtsstaat en de rechten van de Servische bevolking worden ondermijnd, is onaanvaardbaar.”  

Europese sancties 

De Europese sociaaldemocraten eisen volledige gerechtigheid voor de slachtoffers van Novi Sad en pleiten voor gerichte individuele sancties tegen wie verantwoordelijk is voor de ernstige schendingen van de wet en de mensenrechten in Servië. “Ook tegen wie het geweld tegen vreedzame demonstranten, journalisten en het maatschappelijk middenveld beval”, zegt Van Brempt. “Er moet snel een onafhankelijk en transparant onderzoek worden ingesteld naar alle meldingen van buitensporig en disproportioneel geweld, het gebruik van verboden wapens, willekeurige arrestaties en detenties, foltering, seksueel geweld tegen gedetineerden, politiek gemotiveerde vervolgingen en andere ernstige schendingen van de mensenrechten.” 

Van Brempt reist binnenkort ook naar Belgrado om in gesprek te gaan met de studentenbewegingen, de oppositie, de media en de Servische bevolking. “Wij willen onze steun voor hun strijd duidelijk maken. Dit gaat over de essentie van waar Europa voor zou moeten staan: het beschermen van gewone mensen tegen het misbruiken van macht. In Novi Sad, in Belgrado, en in heel Europa.”